Δημήτρης Βαρβαρήγος 

Πίστη και περηφάνια 

Μυθιστόρημα, εκδόσεις 24 γράμματα εκδόσεις

κυκλοφορεί

Δημοσιεύθηκε την 24/03/2020 από SF

Ευχαριστώ τον Στράτο Φουντούλη για τη φιλοξενία στο περιοδικό Staxtes.

Η κρίση του βιβλίου

Από την συντακτική ομάδα του Symban World Radio, Australia.

Το βιβλίο ξεκινάει με έναν μονόλογο αρκετά δυνατό συναισθηματικά. Σε κάθε παράγραφο η αφηγήτρια, Ζωή Μαρία Μοντανάρι, ηρωίδα του βιβλίου στο γέρμα της ζωής της μιλάει για όσα έζησε, ένιωσε και για όσα δεν είχε τολμήσει να πει.

Οι άνθρωποι είναι πάντα οι πρωταγωνιστές στις ανηφόρες της ζωής. Φορούν τη μάσκα που τους δίνει κάθε φορά για να παίξουν το έργο της που τους προστάζουν οι μοίρες. Με βαθιά ερωτήματα η αφηγήτρια αναμετρήθηκε στη ζωή της με όλα τα καλά και τις συμφορές που αντιμετώπισε, μέχρι τη στιγμή που η πορεία των βιωμάτων της τής χάρισαν το κλέος μέσα από το βιβλίο «Πίστη και Περηφάνια».Ίσως η ίδια η ζωή με τα παιχνίδια που σκαρώνει να θέλησε να συγκεντρώσει όλα τα συναισθηματικά θραύσματα της, να τα ενώσει σε μία γοητευτική ιστορία και να την βγάλει στο φως. Λες και της χρωστούσε μια συγγνώμη κι ένα ύστατο χαμόγελο ως συγγνώμη για όσα δύσκολα της πρόσφερε.

Πως μπορεί να μιλήσει κάποιος για τη ζωή του και για το μεγάλο, σπουδαίο κι αστείρευτο κομμάτι της που είναι η αγάπη; Πώς να εξηγηθούν οι αρετές: Ευγνωμοσύνη. Πίστη. Περηφάνια;

Η λογοτεχνία έχει τη δύναμη να αγγίξει την βαθιά κρυμμένη ύπαρξη σε βάθος, ετούτες τις λεπτές χορδές από τα βιώματα ενός ανθρώπου και να σκαρώσει ένα σπαρακτικό πορτρέτο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, γεμάτη με όλα τα ουσιώδη κομμάτια που δομούν τις αλήθειες της ζωής.

Συμπόνια, θλίψη, θυμό, πόνο, οργή απογοητεύσεις, κι άλλοτε με μεγαλειώδη γαλαντομία να προσφέρει μικρές και μεγάλες χαρές. Το γέλιο, την ατομική ελευθερία, τον έρωτα, την μητρότητα, την πίστη και περηφάνια.

Σε κάθε παράγραφο αναπτύσσεται κι από ένα σημείο κορύφωσης. Υπάρχουν σημεία στο βιβλίο, ειδικά στις αρχές κάποιων κεφαλαίων με τόσο απολογητικά κείμενα, έμπλεα συναισθημάτων που μοιάζουν με θεατρικούς μονολόγους ώστε να πείθουν για το συνολικό αποτέλεσμα μιας εντυπωσιακής αφήγησης με πλούσιες ατμοσφαιρικές περιγραφές, γεμάτες έντονες εικόνες των ανθρώπινων υποκειμένων.

Καθώς βιώνουν τη νοσηρή κατάσταση του πολέμου, ξεδιπλώνονται πλοκές που κανένας ευφάνταστος νους δεν μπορεί να σκαρώσει παρά μόνον η ίδια η ζωή.

Μέσα από τις γοητευτικά επεξεργασμένες περιγραφικές απεικονίσεις, και με τις επιτυχημένες επεμβάσεις του υποκειμενικού συναισθήματος του συγγραφέα, οι εικόνες που δημιουργεί το απλό, άρα κομψό ύφος του λόγου, ταυτίζουν με τις αναζητήσεις, τους στόχους, τις απογοητεύσεις, τις ελπίδες και ατυχίες των ηρώων, να μεταφέρουν στο χώρο και το χρόνο μιας κάποιας ξεχασμένης αθωότητας. Της δικής τους χαμένης αθωότητας.

Χαρακτήρες άρτια δομημένοι και συμβατοί με το κοινωνικό πλαίσιο της διήγησης διεγείρουν το θυμικό του αναγνώστη με το σύνολο των ψυχικών φαινομένων τα οποία οφείλονται στο συναισθηματικό και βουλητικό μέρος της ψυχής τους. Αναγνωρίσιμοι αλλά όχι κλισέ, ο καθένας με ξεχωριστή προσωπικότητα κρατούν την εξέλιξη τις ιστορίας με το ίδιο πάθος και ένταση που τους κράτησε σε δράση η ίδια η ζωή.

Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα με τη συνεχή δράση και τις μεταβολές λειτουργούν θετικά στην ανάγνωση. Χωρίς να καταφεύγει η γραφή σε τεχνητές λύσεις και αναγκαστικές προβολές που καθορίζουν την πλοκή της μυθιστορίας, πετυχαίνουν με

βατό κι επινοητικό τρόπο την προώθηση του μύθου μέσα από τα εμπόδια και τις συγκρούσεις, στοιχεία που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον.

Από τις πρώτες κιόλας προτάσεις της ιστορίας δίνουν το έναυσμα των ισχυρών εσωτερικών ερωτημάτων, εμποδίων, μεταβολών και αλλαγών στον κόσμο που περιβάλουν και που συμβαίνουν όλα ετούτα με την υφή της αθηναϊκής καθημερινότητας, στην δεκαετία του 30 μέχρι και τον μεγάλο πόλεμο του 40, γεμάτη με τις ψυχολογικές παρορμήσεις, εκτιμήσεις προσώπων ή καταστάσεων, όπως συνέβησαν τα ιστορικά γεγονότα.

Οι εξελίξεις και οι ανατροπές στην ιστορία είναι πολλές και απρόσμενες και τούτες χαρίζουν στην πλοκή μια ιδιαίτερη έντονη ομορφιά καθώς προβάλλεται και μια νέα δράση από την καθημερινή ζωή.

Στόχος των συγγραφέα ήταν -και το πέτυχε- να αποκαλύπτει τη συναισθηματική διάσταση των ανθρώπων που δρουν κατά την πλοκή, όπως αυτή εκφράζεται ολοφάνερα μέσα από τη συμπεριφορά και τις πράξεις τους.

Το βιβλίο, «Πίστη και περηφάνια», είναι ένα πολυεπίπεδο κοινωνικοπολιτικό μυθιστόρημα αξιώσεων που αναφέρεται σε ένα θέμα υπαρκτό και απόλυτα υπαρξιακό. Είναι μια αληθινή ιστορία γεμάτη πραγματικά γεγονότα που συγκινούν για την εντιμότητα που τα πρόβαλλε η ίδια η ζωή.

Μια ιστορία που όταν τελειώνει το διάβασμα δεν σε αφήνει αδιάφορο, αντίθετα σου χαρίζει όμορφες εντυπώσεις από τον εσωτερικό παραληρηματικό και αισθητικό κόσμο των ηρωίδων.

Η δύναμη του κειμένου, οι ισχυροί χαρακτήρες δεν σε αφήνουν να το διαβάσεις επιδερμικά. Θέλει πρόσφορο αναγνωστικό χρόνο καθώς στην ιστορική περίοδο που αναφέρεται η αφήγηση και ξεδιπλώνεται η δράση, παρέχουν μέσα από τις λέξεις νοήματα ουμανιστικής δύναμης καθώς υπάρχει κι αυτή η αλήθεια που κάνει ότι θέλει χωρίς να χρειάζεται θεούς· για εκείνους που εξουσιάζουν τη ζωή και νικούν το θάνατο.

Κι όπως γράφει ο συγγραφέας στο οπισθόφυλλο: Η Ζωή Μαρία Μοντανάρι, ένα κορίτσι γεννημένο μ’ ένα φιλί κι ένα τραγούδι, ήρθε στο φως να συμπληρώσει την ύπαρξη της με τη σάρκα του γένους της, στις ρίζες του μέλλοντος της. Ποιο το όνομά της, το φύλο της, η σκέψη της, η πορεία της. Τα πρέπει, τα πώς, τα γιατί, σε μια τράπουλα σημαδεμένη από τη Μοίρα. Ζει με την οικογένεια της τον μεσοπόλεμο γεμάτη στιγμές ευτυχίας μέχρι την κήρυξη του 2ου παγκόσμιου πολέμου και τα πέτρινα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Οι δύσκολες συνθήκες και οι τεράστιες ευθύνες της στερούν το δικαίωμα να ονειρεύεται. Μια φονεμένη αρχή κι ένα εφηβικό τέλος την οδηγούν στην πρόωρη ενηλικίωση.

Ασυμβίβαστη, στην κόλαση που φανέρωνε η ζωή, αψήφησε τη σκιά της μοίρας που την ακολουθούσε στρέφοντας το βλέμμα της στον ουρανό, ώσπου ήρθε ο έρωτας να ανατρέψει τα πάντα στη ζωή της.

Κι όπως λέει η Αλκυόνη Παπαδάκη: Ο πολυδιαβασμένος συγγραφέας ζωντανεύει την ανθρώπινη μοίρα στη μεσοπολεμική εποχή, στην Αθήνα. Θεματοποιεί τα γυρίσματα της ιστορίας με ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα γεμάτο περιπέτειες και ανατροπές, εμβαθύνοντας με ρεαλισμό στον ψυχικό κόσμο των ηρώων του. Πρόσωπα εύθραυστα και δυνατά, ευαίσθητα και ανένταχτα που αναδεικνύουν με τη δράση τους τη δύναμη της ανθρώπινης φύσης, εξιδανικεύουν την αισιοδοξία της νιότης, τους δεσμούς αίματος, τη φιλία, τον έρωτα την αγάπη και νικούν κάθε εμπόδιο.

Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα γεμάτο ανατροπές, καλοδουλεμένους χαρακτήρες και ζωντανές εικόνες σαν ζωγραφικοί πίνακες.