Συνέντευξη του Δημήτρη Βαρβαρήγου
στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
Για την εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος
Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του μυθιστορήματος «Πίστη και περηφάνια», εκδόσεις 24 Γράμματα; Το εγχείρημα ξεκίνησε όταν τυχαία βρέθηκε στα χέρια μου ένα άτυπο χαρτί γενεαλογικού δέντρου της αφηγήτριας με των ανθρώπων που αναφέρονται μέσα στον μύθο. Έτσι δημιουργήθηκε το βιβλίο «Πίστη και Περηφάνια» καταγράφοντας μια τρυφερά αληθινή πέρα ως πέρα ιστορία που πέρασε από πολέμους και κακουχίες, έρωτες - αγάπες και θανάτους φέρνοντας στο φως περιστατικά που ούτε ο πιο ευφάνταστος ή ακόμη και νοσηρός νους μπορεί να σκαρφιστεί. Τι περισσότερο ζητάει ένας συγγραφέας από ένα πλήρες θέμα;
Σε ένα μυθιστόρημα από πού αρχίζει η πραγματικότητα και που συνεχίσει η φαντασία; Οι ίδιες οι λέξεις, μύθος και ιστορία, χαρακτηρίζουν το νόημα μυθιστόρημα, πως η αλήθεια είναι συνυφασμένη με τη φαντασία. Όσο αληθινά κι αν είναι τα γεγονότα μιας ιστορίας δεν μπορεί να αποδοθεί λογοτεχνικά αν δεν παρεισφρήσει -σε μεγάλο βαθμό, αρκετές φορές- η φαντασία. Αυτό βέβαια είναι αναπόφευκτο να συμβεί καθώς πάντοτε, η συνάντηση μιας ιστορίας με το μύθο παίζει το δικό της ξεχωριστό, καταλυτικό ρόλο. Είναι μια σύμπτωση που υφίσταται πάντοτε στη λογοτεχνία, δηλαδή, η μυθιστορηματική επινόηση να συγχωνεύει το πραγματικό με το φανταστικό, να συνενώνει καταστάσεις, να ξεπερνάει όρια πέραν τoυ απτού και τελικά να εμφορούνται ως ο μύθος μιας απίστευτης αληθινής ιστορίας.
Κάνετε μια αφήγηση εκατό χρόνων γεμάτων από τα κοσμοϊστορικά γεγονότα της Ελλάδας. Για ποιο λόγο γίνεται αυτός ο συνδυασμός ιστορίας και πεζογραφίας; Ξεκινώ με βάση την αφήγηση που μου δόθηκε. Ήταν φυσικό να υπάρχουν μέσα σε αυτή την πολύχρονη διαδρομή πολλά ιστορικά συμβάντα. Στη λαίλαπα των γεγονότων που ζουν οι άνθρωποι σε στιγμές ακραίες και απόκοσμες, όπως ένας πόλεμος ή ένας εμφύλιος, είναι εύλογο να υπάρχουν ιδιαίτερα περιστατικά, πολιτικά και κοινωνικά, που βίωσαν από πρώτο χέρι στην καθημερινότητα τους, και που σηματοδοτούν ιστορικές πτυχές που η γενικότητα της ιστορίας δεν δύναται να καταγράψει. Άλλωστε, οι αληθινές ιστορίες γράφονται από τους ανθρώπους και η πεζογραφία, σε ανάλογες περιπτώσεις, τούς βοηθάει να ακουστούν οι φωνές τους.
Γράφετε για την οικογένεια Μοντανάρι από το 1860 μέχρι σήμερα. Πόσο σημαντική μπορεί να είναι η διαδρομή μιας οικογένειας στην εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας; Κάθε ανθρώπινη οντότητα είναι σημαντική κι έχει τη δική της πορεία στο χρόνο. Κάθε άνθρωπος έχει την προσωπική του ιστορία· και υπάρχουν οικογένειες -όπως του εν λόγω βιβλίου-, με πλούσια διαδρομή άξια για αφήγηση, καθώς τα παράλληλα ιστορικά γεγονότα που βιώσανε ήταν καίρια και σημαντικά ώστε να χαράξουν βαθιά τις ψυχές τους. Οι εμπειρίες της ζωής και το ανοιχτό πνεύμα ως έμφυτο συστατικό των ηρώων, είναι στοιχεία από μόνα τους εξελικτικά.
Η Ζωή Μοντανάρι είναι ένα κορίτσι προικισμένο. Ζει ευτυχισμένη μέχρι μια στιγμή… Μήπως το πεπρωμένο μερικές φορές είναι αδύνατο; Η ηρωίδα, γεννήθηκε με ένα φιλί κι ένα τραγούδι. Μεγαλώνοντας, ξαφνικά μέσα σε μια νύχτα βγαίνει από το όνειρο και μπαίνει στη σκληρή πραγματικότητα της ανθρώπινης πρόθεσης κι επιθετικότητας. Κι όταν στην πορεία του βίου της αναγνωρίζει πόσο πολύ δέσμιες είναι οι ψυχές των ανθρώπων στην ιδιοτέλεια, παγιδευμένες στο ψέμα και τον εγωισμό, τότε της αρκούσε μια στιγμή για να βγει από τον αθώο κόσμο των παιδιών και να μπει στον δύσκολο κόσμο των μεγάλων.
Που βρίσκει τη δύναμη η Ζωή και αντιμετωπίζει τις δυσκολίες; Πάντα υπάρχει ο ένας μέσα στους πολλούς που έχει την τύχη ή την ατυχία στη ζωή του να σηκώσει και το φορτίο των άλλων. Πράγματι, η Ζωή-Μαρία Μοντανάρι, -η αφηγήτρια- με Ναπολιτάνικες ρίζες, γεννήθηκε σε μια οικογένεια που είχε απαράβατες αρχές της: την πίστη στην ισότητα, κάτι που έμαθε και συνέχισε να υποστηρίζει σε όλο της τον βίο.
Έζησε σε μια εποχή γεμάτη ανατροπές και δοκιμασίες με τα ακραία περιστατικά του μεγάλου πολέμου της απελευθέρωσης και του εμφυλίου. Για να ξεπεράσει τα δύσκολα της ζωής -εκεί που δοκιμάζονται οι αντοχές και οι αισθήσεις-, έκλεισε βαθιά στην καρδιά της την μεγαλύτερη δύναμη που ξεπερνάει κάθε δοκιμασία και καταστέλλει κάθε εμπόδιο. Την αγάπη. Δύναμη που αντλήθηκε από τα βάθη της ελεύθερης ψυχής της και την πρόσφερε με ανιδιοτέλεια σε κάθε έναν που την είχε ανάγκη.
Μια ιδιαιτερότητα του βιβλίου είναι ότι οι χαρακτήρες δυναμικά προσπαθούν να επέμβουν στη μοίρα τους και να την αλλάξουν. Στην σημερινή κοινωνία μπορεί να συμβεί κάτι ανάλογο;
Ο άνθρωπος είναι το πιο άγριο θηρίο. Όταν συμβεί να βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα (όπως οι πρωταγωνιστές του βιβλίου) αναγκάζεται ενστικτωδώς από το αίσθημα της επιβίωσης να γεμίζει με αντοχές κι εγκαρτέρηση, τόσο μεγάλες που και ο ίδιος απορεί που ήταν κρυμμένη μέσα του τόση δύναμη. Ποτέ ο άνθρωπος δεν μπορεί να επέμβει στη μοίρα του παρά μόνο να την παλεύει.
Διάβασα στο βιογραφικό σας ότι διδάσκετε και δημιουργική γραφή. Μπορεί η γραφή να διδαχθεί ή είναι έμφυτο ταλέντο; Σαφέστατα είναι έμφυτο ταλέντο, αλλά όπως σε κάθε τέχνη υπάρχει και η τεχνική της, έτσι και ένα λογοτεχνικό κείμενο κρύβει τους δικούς του κανόνες. Υπάρχει ένα οργανόγραμμα που διέπει το κείμενο από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα κι αν μη τι άλλο, παρέχει αρκετή βοήθεια σε αυτόν που θέλει να ασχοληθεί με το γράψιμο.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ. Ο Δημήτρης Βαρβαρήγος, γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοιτά από αγγλική σχολή λογοτεχνίας “awarded by the writing school” και γράφει σήριαλ για την τηλεόραση, θέατρο και λογοτεχνία. Έχουν ανέβει 5 θεατρικά έργα του. Έχει γράψει συνολικά 24 βιβλία. 16 μυθιστορήματα ενηλίκων και 8 παιδικά. Το βιβλίο «Υπατία», παρουσιάστηκε στην κεντρική αίθουσα της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο το 2007.. Τελευταίο του μυθιστόρημα είναι: «Πίστη και Περηφάνια» το 2020. Ραδιοφωνικός παραγωγός στην εκπομπή «Μέσα από Σένα» στο Symban World Radio, Australia.
