Ευχαριστώ το Culture book για τη φιλοξενία και τις Επιμέλήτριες του αφιερώματος: Άννα Αφεντουλίδου - Ελευθερία Θάνογλου

https://www.culturebook.gr/.../dimitris-varvarigos-o...

Ο Λόγος και ο Άλλος
Λογοτεχνία και κοινωνική πραγματικότητα
Ζούμε την εποχή της αποδόμησης του μύθου, όχι μόνο στην κάθε μορφή τέχνης, αλλά και τις ίδιες αξίες της ζωής. Στον ίδιο τον άνθρωπο -το σύγχρονο άνθρωπο- που έχοντας αποκοπεί από τον εσωτερικό εαυτό βρίσκεται ανεπίγνωστα μόνος και απομονωμένος. Το γεγονός ότι δεν τροφοδοτεί την ύπαρξή του με αλήθεια, δεν εμπιστεύεται τον άλλον και δεν μοιράζεται μαζί του το «είναι» και το «έχειν», θέτει τον ίδιο σε απόσταση από τη ρέουσα πραγματικότητα. Στοιχειοθετεί έναν λεκτικό κώδικα υποτυπώδους επικοινωνίας. Περιορίζεται απλώς στο να διατυπώσει εξωτερικά γεγονότα και καταστάσεις.
Ετούτη την ελλειπτικότητα έρχεται να καλύψει η λογοτεχνία καθώς η συγγραφή είναι απολογία της μοναχικότητας που κρύβεται μέσα στον άνθρωπο και εκφράζεται μέσω του λόγου. Είναι μια ψυχική ανάγκη που επείγεται να ειπωθεί, να κατατεθεί με γεγονότα, πόνο, συναίσθημα.
Ο άνθρωπος έχει το χάρισμα του λόγου. Έχει τη γλώσσα ως βιολογικό φαινόμενο, ένας έμπιστος μηχανισμός ο οποίος όμως δεν ενεργοποιείται αν δεν δεχτεί την επίδραση του κοινωνικού περιβάλλοντος.
Έτσι, ο ρόλος της λογοτεχνίας πηγάζει μόνο από την ίδια τη ζωή. Το καλό και αρεστό με τη λογοτεχνία είναι που χρησιμοποιεί κι άλλες παραμέτρους -φαντασία, γνώση, μάθηση, εμπειρία, ευθύνη- δημιουργώντας την επίφαση μιας πραγματικότητας προσιτής στον ανθρώπινο νου σε τέτοιο βαθμό που αρκετά συχνά ανοίγει δρόμους, εξυψώνει τη ζωή και τα ιδανικά· κι άλλοτε πάλι έχει τη δύναμη να (εξαπατά-στοχευμένη λογοτεχνία) όχι μόνο τον αναγνώστη, αλλά και τον ίδιο τον συγγραφέα.
Ο λόγος είναι ένας κώδικας επικοινωνίας για την αμοιβαία κατανόηση των ανθρώπων με συστατικά στοιχεία της λέξης και ένα σύστημα κανόνων με τους οποίους συνδέονται, ώστε να απαρτίζουν έναν τρόπο σχέσεων και λειτουργιών. Η σημασία της γλώσσας είναι ανυπολόγιστη γιατί είναι ατομικό, κοινωνικό, πνευματικό, ηθικά πολιτικό και Εθνικό αγαθό.
Η μάθηση και η τέχνη του λόγου σκοπεύουν στο να δίνουν ελευθερία στο πνεύμα, να το αποδεσμεύουν από τις προλήψεις τις δεισιδαιμονίες τις έτοιμες αλήθειες, και τις προκαταλήψεις.
Η ασχολία του συγγραφέα δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα είδος αναμεταδότη της ζωής που προσπαθεί να συνδιαλαγεί με τον αναγνώστη και να του δείξει -αν είναι εφικτό-, έναν άλλο δρόμο που πιθανόν δεν θα είχε διακρίνει από μόνος του.
Στη ζωή όλα συμβαίνουν και όλα τα γεγονότα έχουν προηγηθεί από αυτήν, για να μπορεί ο δημιουργός, να εμπνευστεί ένα θέμα, να το επεκτείνει, να το αφηγηθεί, να το αναμεταδώσει.
Η ζωή και η τέχνη είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Ο λογοτέχνης είναι ένα και το αυτό σώμα της κοινωνικής πραγματικότητας. Είναι η ψυχή αυτής.
Τούτο επιβεβαιώνεται από τον Προύστ: «Η αληθινή ζωή, η ζωή που τελικά μένει ανοιχτή και φωτισμένη, η μόνη ζωή που έχει κατά συνέπεια πραγματικά βιωθεί, είναι η λογοτεχνία.»
Ένα καλό κείμενο, λοιπόν, ένα καλό ποίημα, κερδίζει το πνεύμα και το ενδιαφέρον του αναγνώστη και μπορεί να μείνει διαχρονικό και επίκαιρο, όταν ακριβώς είναι βγαλμένο από τη ζωή -κυρίως με συναίσθημα- και μιλάει για τις αλήθειες της.
Σε αυτό το κείμενο ή ποίημα, ο κάθε αναγνώστης, βρίσκει συστατικά από τον εαυτό του και ταυτίζεται ο λόγος, με τον δικό του προσωπικό κόσμο. Έναν κόσμο γεμάτο συναισθηματικές μεταβολές που συχνά διαμορφώνουν τον χαρακτήρα του. Σαν παράδειγμα καταθέτω ένα ποίημα για τη μοναξιά και την απώλεια του εαυτού.
Η Ζωή εντός
στο τραπέζι μόνος
μασούσε τη θλίψη
τα δόντια συνέλεγαν
θυμούς
ενσωματωμένο βάρος
ο χρόνος
ήταν δική του έκφραση πλέον
θα συνηθίσω έλεγε
να πείσει τον εαυτό του
Ποιον εαυτό του;