γράφει  ο Δημήτρης Βαρβαρήγος

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΥΜΠΑΡΔΗΣ 

Αδέλφια 

εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 306 

Τα «αδέλφια» είναι το πέμπτο βιβλίο του Γιώργου Συμπάρδη, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Είναι ένα μυθιστόρημα που έρχεται να προσθέσει στην είδη διαμορφωμένη άποψη πως ο συγγραφέας έχει κερδίσει επάξια μια ιδιαίτερη θέση στο αναγνωστικό κοινό και άρα στην ελληνική γραμματεία. Καλός χειριστής του λόγου, συντάσσει προτάσεις με οικονομία λέξεων που δεν στερούν τίποτα απ’ την αφήγηση. Αντίθετα την καθιστούν ευκολοδιάβαστη και αληθινά ουσιαστική καθώς η κάθε κατάλληλη λέξη καλύπτει απόλυτα το περιεχόμενο των εννοιών τους.

Επιλέγει και δημιουργεί άρτιους ήρωες σε μια στέρεη και αληθοφανή πλοκή που κρατάει αμείωτο ενδιαφέρον. Ουσιαστικά είναι ένα βιβλίο χαρακτήρων. Φρόντισε ο συγγραφέας να δημιουργήσει, εκείνους τους ζωντανούς χαρακτήρες που έχουν ζωτική σημασία στη λογοτεχνία και αναδεικνύουν την μυθιστορία η οποία τους αναδεικνύει. 

Ο τίτλος καθοριστικός, αδέλφια, σε ένα θέμα, φαινομενικά βατό, ίσως απλό… που όμως ξεκάθαρα προβάλεται το ανθρώπινο ενδιαφέρον να προηγείται των πάντων· κι όπως έχει τονίσει ο Τσέχωφ, η ιστορία φωτίζει κι ενσαρκώνει τον ανθρώπινο χαρακτήρα και το ανθρώπινο πάθος.

Αυτό έκανε και ο συγγραφέας, σχεδίασε την πλοκή βάσει των χαρακτήρων της ιστορίας. Το θέμα βεβαίως είναι θεμελιακό στοιχείο της δομής, αλλά κατ’ ουσίαν η λειτουργία του είναι να προσδίδει ενότητα στην απεικόνιση των χαρακτήρων. Το (θέμα) ενδυναμώνει τους (χαρακτήρες) και οι χαρακτήρες ενδυναμώνουν το θέμα. Είναι μια αλληλεπίδραση που προκαλεί ενδιαφέρον και για τα δύο στοιχεία. Θέμα και χαρακτήρες.

Ο Συμπάρδης, με έντεχνο συγγραφικό τρόπο αποκαλύπτει τους χαρακτήρες των αδελφών και διατηρεί την προσοχή του αναγνώστη αφυπνίζοντας τα συναισθήματα του. Γνωρίζει καλά πως ο αναγνώστης ενδιαφέρεται πρώτα και κύρια για τους ανθρώπους, (τους ήρωες). Διαβάζοντας θέλει να μάθει πια είναι η βαθύτερη φύση τους και θέλει να συγκρίνει τους τρόπους συμπεριφοράς τους με τα αντίστοιχα δικά του.

Στην εξέλιξη της πλοκής είναι αναγκαίο να μάθει σε βάθος κάθε κατάσταση που συνδέεται με τις δυσκολίες που προκύπτουν από το κύριο ψυχικό γνώρισμα των ηρώων του και τις ανταποκρίσεις που απορρέουν από αυτό το γνώρισμα. 

Από τις πρώτες σελίδες ο συγγραφέας μας βάζει κοινωνούς στην ιστορία και μας εμπλέκει με τους ήρωες του σε βαθμό να νιώθουμε πως τα ζητήματα τους είναι και δικά μας.

Ο χωροχρόνος της ιστορίας τοποθετείτε στις υποβαθμισμένες περιοχές της Δυτικής Αττικής την δεκατεία του 1950. Από μόνη της η επιλογή αυτή κεντρίζει το ενδιαφέρον για την καταγραφεί της ζωής στα μέσα του προηγούμενου αιώνα. Με τις προλήψεις, προκαταλήψεις και τον ανηλεή αγώνα για επιβίωση μιας κοινωνίας που βγήκε από έναν μεγάλο πόλεμο και προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της σε μια γενική ανασυγκρότηση της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης που επικρατεί.

Η πένα του συγγραφέα εισχωρεί στην τετραμελή οικογένεια του Θανάση όπου συμβαίνει ένας εμφύλιος ανάμεσα στα δυο αδέλφια, σ’ έναν Κάιν κι έναν Άβελ κατ’ αναλογία. Οι δυο τους αντιπροσωπεύουν δύο εντελώς διαφορετικούς κόσμους. Ο μικρότερος αδελφός είναι ο αφηγητής της ιστορίας, ο οποίος αδυνατεί να ενηλικιωθεί. Πώς δημιουργήθηκε αυτή η σχέση; Τι καθορίζει τις τόσο λεπτών αποχρώσεων οικογενειακές σχέσεις γενικότερα;

Δυο εκ διαμέτρου αντίθετοι χαρακτήρες ο αφηγητής και ο κατά τρία χρόνια μεγαλύτερός του αδελφός του Θανάσης. Αυτή η ιστορία τους, ολωσδιόλου διαφορετική πορεία προς την ενηλικίωση και οι συνέπειες της αργότερα, ο ισχυρός δεσμός αίματος που τους ενώνει, αλλά και η αντιπαλότητα και ο ακήρυκτος πόλεμος ανάμεσα τους.

Από την πρώτη μονάδα πλοκής ως και την τελευταία, ο συγγραφέας με δύναμη και σαφήνεια απεικονίζει κάθε κατάσταση και συμβάν που βιώνουν οι χαρακτήρες μέσα από το κύριο ψυχικό τους γνώρισμα. Ο μεγάλος ατίθασος και παρορμητικός, ο μικρός ντροπαλός μένει αδρανής και ενίοτε δέχεται μοιρολατρικά κάποιες καταστάσεις.

Αυτές και μόνο οι διαφορές τους στο πλαίσιο μιας πλοκής που εξελίσσεται σχεδόν 70 χρόνια πριν, είναι αρκετά για να γραπώσουν τον αναγνώστη και να τον βάλουν μέσα στην ιστορία με τα μούτρα. Οι εσωτερικές ιδιότητες των ηρώων του συναισθηματικές και διανοητικές επηρεασμένες από το κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον τους αναγκάζουν να εκφράζονται μέσα από τις ποικίλες εσωτερικές τους ιδιότητες και τους εξωτερικούς ρυθμιστικούς παράγοντες.

Με απόλυτη επιτυχία ο Συμπάρδης καταφέρνει από τις εξωτερικές ιδιότητες της πλοκής να προβάλλει το κύριο ψυχικό γνώρισμα των ηρώων του. Υποσυνείδητα ακολουθεί το παράδειγμα του Τολστόι ή του Ντίκενς δείχνοντας το κύριο ψυχικό γνώρισμα τους τονίζοντας ένα σωματικό χαρακτηριστικό ή συνήθειες τους.

Το βιβλίο αδέλφια, καταγράφει τη ζωή στα μέσα του 20ου αιώνα και τις δράσεις των ηρώων του που πηγάζουν από τα αίτια της εποχής τους.

Είναι ένα βιβλίο που έχει στις σελίδες του στοιχεία εκείνης της περιόδου για τον τρόπο και το ύφος ζωής των ανθρώπων στις αστικές περιοχές της Αθήνας.

Είναι ένα καλογραμμένο βιβλίο που πρέπει να διαβάσουν όλοι.